Polski Fundusz Rozwoju, dalej PFR, jest spółką Skarbu Państwa, której rolą jest wspieranie przedsiębiorców i jednostek samorządowych. PFR masowo udzielał subwencji w czasie pandemii, które miały rekompensować prowadzącym firmy dotkliwe skutki koronawirusa, w ramach popularnych „tarcz”. Teraz kieruje do przedsiębiorców przedsądowe wezwania do zapłaty.
Jeśli dotarła do Ciebie informacja o skierowaniu sprawy na etap postępowania sądowego lub doręczono Ci już nakaz zapłaty – zapoznaj się z tym wpisem.
Otrzymałem środki w ramach tarczy, a teraz mam je zwrócić
Ostatnio na sile przybiera praktyka PFR, który wzywa przedsiębiorców do zwrotu otrzymanych subwencji finansowych wraz z odsetkami. Powody są różne. Spółka powołuje się na postanowienia zawartych z beneficjentami umów oraz na treść regulaminu określającego zasady skorzystania z tarczy finansowej. Co robić?
Po pierwsze, w sprawach ewentualnego zwrotu dotacji właściwe jest droga sądowa. To oznacza, że PFR będzie musiał wystąpić do sądu z pozwem o zapłatę i – co najważniejsze – udowodnić, że spełnione zostały przesłanki uprawniające spółkę do dochodzenia środków. Ponadto, PFR zobowiązany będzie wykazać, że zawarta umowa daje możliwość żądania zwrotu całej kwoty udzielonej subwencji. To z kolei wydaje się być niesłychanie trudne. Co istotne, zasadniczo spółka nie będzie miała możliwości odwoływania się do tzw. argumentów słusznościowych czy też klauzul generalnych takich jak zasady współżycia społecznego, określonych w art. 5 Kodeksu cywilnego. Zarówno zasadność zwrotu subwencji, jak i jej wysokość będzie trzeba udowodnić.
Jestem przedsiębiorcą i dostałem wezwanie. Co dalej?
Rekomendujemy, aby dobrowolnie nie zwracać subwencji ani wskazanych w wezwaniach do zapłaty odsetek – z prostego powodu. Polityka masowego wysyłania przez spółkę wezwań do zwrotu dotacji budzi kontrowersje, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że sytuacja każdego przedsiębiorcy w czasie pandemii była inna. Łatwiej będzie bronić się przed roszczeniami PFR przed sądem niż potem odzyskać bezpodstawnie wpłacone środki. Zdarza się, że PFR formułuje żądania błędnie, powołując się na wytyczne publikowane po zawarciu umowy o subwencję z danym przedsiębiorcą. Dlatego jeśli otrzymałeś takie wezwanie, skontaktuj się z nami. Jest duża szansa, że będziesz mógł zachować nawet całość środków.
Przedsądowe wezwanie do zwrotu subwencji PFR
Analiza wezwań do zwrotu subwencji PFR jakie trafiły do tej pory do kancelarii, prowadzi do bardzo prostego wniosku. Wezwania od PFR są całkowicie bezpodstawne i oparte nie na przepisach prawach, postanowieniach umowy o subwencję, lecz jedynie na życzeniowym myśleniu autorów. Przykłady?
PFR – nieprawdziwe oświadczenie jako podstawa zwrotu subwencji
Duża część wezwań jakie otrzymaliśmy od naszych klientów wskazuje jako podstawę zwrotu rzekomo nieprawdziwe oświadczenie. PFR powołuje się na § 11 ust. 13 Regulaminu o następującej treści:
“Gdy Beneficjent otrzymał subwencję finansową na podstawie nieprawdziwych oświadczeń, od których uzależnione było udzielenie subwencji finansowej lub wysokość subwencji finansowej, Beneficjent zobowiązany jest do […] zwrotu subwencji”
Pozornie, brzmi sensownie. Gorzej, gdy zaczniemy analizować umowę o subwencję, w której takiego oświadczenia… nie ma. W niektórych przypadkach takiego oświadczenia nie ma również w regulaminie, aczkolwiek regulamin PFR jest sprawą trzeciorzędną. W ocenie kancelarii, postanowienia regulaminu PFR nie są w żaden sposób wiążące dla beneficjentów i powoływanie się na zawarte tamże postanowienia jest całkowicie bezskuteczne.
Wezwanie do zapłaty od PFR – przedsiębiorstwa powiązane
PFR w niektórych wezwaniach twierdzi, że nieprawdziwe oświadczenie dotyczy przedsiębiorstwa powiązanego. Tutaj również PFR mocno mija się z rzeczywistością i w naszej ocenie stosuje nowe kryteria względem obowiązujących w czasie zawierania umowy. Cytując fragment pewnego wezwania:
“W wyniku analizy przeprowadzonej przez PFR ustalono, że zarówno spółka cywilna, jak i jej wspólnik/wspólnicy stanowią Przedsiębiorstwa Powiązane w rozumieniu Regulaminu 1.0”
Nie wchodząc już w tym miejscu w szczegółowe rozważania, konieczne jest zadanie kilku pytań retorycznych:
- czy PFR jest przedsiębiorcą?
- czy przedsiębiorca nie powinien przypadkiem wykazywać się szczególną starannością w zakresie weryfikowania kontrahenta przy zawieraniu umowy?
- czy PFR zawierając umowę nie potwierdził, że beneficjent spełnia warunki uprawniające do otrzymania subwencji w określonej wysokości?
Odwołanie od wezwania do zapłaty PFR
Wiele osób kontaktując się z kancelarią prosi o stworzenie odwołania od wezwania do zapłaty. Rozumiemy o co chodzi, niemniej trzeba jedną rzecz bardzo wyraźnie zaznaczyć – wezwanie od PFR nie jest decyzją administracyjną. Nie jest to również żadnego rodzaju nakaz, wyrok, czy innego rodzaju wiążące rozstrzygnięcie, od którego należy się odwołać. Jest to zwykłe wezwanie do zapłaty, takie samo jak każdy z nas może otrzymać w związku z np. niezapłaconym rachunkiem za prąd, czy wodę.
Czy odpowiedzieć na wezwanie od PFR?
Mając na uwadze powyższy akapit, tytułowe pytanie jak najbardziej ma sens. Naszym zdaniem, warto choćby skrótowo odnieść się do wezwania od PFR podnosząc kluczowe argumenty. Doskonałym przykładem jest tutaj opisany już wątek nieistniejącego w umowie oświadczenia. Przeanalizuj dokładnie wezwanie, ustal o co chodzi nadawcy i na jakie konkretnie podstawy się powołuje. Jeśli nie rozumiesz wskazanych podstaw, wspomnij o tym w odpowiedzi. Jeśli nie dostrzegasz przywołanych podstaw w zawartej umowie, to również warto zasygnalizować. W ocenie kancelarii, argumentacja PFR ma w sobie wiele luk, które można z łatwością wykorzystać.
Od początku listopada robimy to niemal każdego dnia. Jeśli potrzebujesz pomocy w zredagowaniu odpowiedzi, skorzystaj z naszego doświadczenia: kontakt@kancelariahojda.pl
Po co odpowiadać?
Mówiąc krótko i konkretnie – z daleko idącej ostrożności procesowej. Nie musisz odpowiadać i to trzeba powiedzieć wprost. Niemniej, jeśli sprawa trafi na etap sądowy, merytoryczna odpowiedź kwestionująca podstawy wskazane w wezwaniu może wyglądać w oczach sądu znacznie korzystniej niż milczenie. Różne sądy różnie do tego podchodzą.
Sprawa trafiła do sądu
Jeśli PFR wytoczył przeciwko Twojej firmie powództwo o zapłatę, z pewnością otrzymałeś nakaz zapłaty. Ważne, aby w tej sytuacji jak najszybciej skontaktować się z prawnikiem. W nakazie jest wskazany termin, w ciągu którego możesz albo zwrócić otrzymane środki, albo zaskarżyć nakaz. Nakaz zapłaty zaskarża się wnosząc tzw. sprzeciw. Zakwestionowanie nakazu zapłaty w terminie jest istotne, bowiem w przeciwnym razie nakaz się uprawomocni. Wtedy spółka będzie mogła egzekwować z Twojej firmy środki za pośrednictwem komornika.
Alternatywny scenariusz przewiduje, że otrzymałeś właśnie pozew o zwrot subwencji z PFR. Analogicznie – jest to dobry moment na kontakt z kancelarią. Prawnik pomoże sporządzić odpowiedź na pozew i szczegółowo przeanalizuje Twoją sytuację.
Starałem się o dofinansowanie, ale PFR odmówił mi wsparcia
Zupełnie innym zagadnieniem są decyzje PFR, mocą których spółka odmówiła przedsiębiorcom wsparcia w ramach tarczy. Jaką drogę powinni wybrać przedsiębiorcy celem dochodzenia wypłaty środków – cywilną (czyli wniesienie pozwu o zapłatę) czy administracyjną?
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w postanowieniu z dnia 3 marca 2021 roku sygn.akt III SA/Wr 27/21 uznał, że: ,,W ocenie Sądu analiza obowiązujących regulacji prawnych pozwala przyjąć, że PFR, załatwiając sprawy z wniosków o udzielenie subwencji finansowej przewidzianej w programie rządowym “Tarcza finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla małych i średnich firm”, działa w znaczeniu funkcjonalnym jako organ administracji publicznej, wykonując zadanie powierzone z zakresu administracji rządowej (…) Powyższe oznacza – w ocenie Sądu, że działalność PFR w zakresie rozpoznawania wniosków o udzielenie pomocy w ramach omawianego programu rządowego jest działalnością administracji publicznej i jako taka powinna podlegać kontroli sądów administracyjnych.”
Droga sądowa czy administracyjna – kto ma rację?
Innymi słowy, według WSA we Wrocławiu właściwa jest droga administracyjna, bowiem PFR działa jako organ administracji publicznej. Stanowiska w tej kwestii są jednak podzielone. Między innymi WSA w Warszawie stwierdził, że odmowa wypłaty subwencji przez PFR nie podlega kontroli sądu administracyjnego, tylko cywilnego (postanowienie WSA w Warszawie z 16 kwietnia 2021 roku sygn.akt V SA/Wa 2727/20 i postanowienie WSA w Warszawie z dnia 8 kwietnia 2021 roku sygn.akt V SA/Wa 651 / 21). Nie budzi wątpliwości, że administracja publiczna może przecież działać w formie cywilnoprawnej.
Swoje stanowisko warszawski sąd argumentuje w ten sposób, że przy podejmowaniu decyzji co do wypłaty subwencji przez PFR spółka działa w oparciu o przepisy prawa cywilnego, a nie prawa administracyjnego – reguluje bowiem stosunek zobowiązaniowy między przedsiębiorcą a samym PFR. Kolejnym argumentem jest zawarta przez strony umowa subwencyjna, określająca prawa i obowiązki stron. Jak przyjął sąd: ,,Argumenty o braku negocjacji czy też wpływu na treść umowy nie oznaczają, że stosunek zawierany w ramach danej umowy staje się stosunkiem administracyjnoprawnym. Wiele podmiotów obrotu prawnego zawierając umowy o charakterze cywilnym nie dopuszcza negocjacji ich treści. Nie oznacza to, że stosunek oparty na takiego rodzaju umowach przestaje mieć charakter cywilnoprawny.”
Co na to Naczelny Sąd Administracyjny?
Powyższe stanowisko potwierdzają opublikowane już prawie 20 lat temu uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego, które powinny stanowić punkt wyjścia powyższych rozważań. I tak, zgodnie z uchwałą 7 sędziów NSA w Warszawie z 29 marca 2006 r. sygn.akt II GPS 1/06: ,,Nie jest zasadne powoływanie się na wyrażane w literaturze i w orzecznictwie poglądy, że jeżeli są wątpliwości co do formy załatwienia sprawy administracyjnej, to należy przyjąć, że formą załatwienia tej sprawy jest decyzja administracyjna”. Dalej, NSA przyjął, że zaliczenie środków do funduszy mających charakter publicznoprawny nie odbiera czynnościom dotyczącym gospodarowania tym funduszem charakteru cywilnoprawnego. Przedmiot działania nie jest wystarczającą przesłanką do uznania, że organ może działać w tym zakresie wyłącznie w formie aktów administracyjnych.
Odpowiedzialność karna za złożenie fałszywego oświadczenia podczas ubiegania się o subwencję
Warto przypomnieć, że oświadczenia przedsiębiorców były składane pod rygorem odpowiedzialności karnej. W razie niezgodności tych deklaracji z rzeczywistością PFR może wybrać drogę karną i zawiadomić prokuraturę o nieuczciwym postępowaniu przedsiębiorcy. Co wtedy?
Rzeczywiście, PFR od samego początku rozpoczęcia działalności wdrożył szereg procedur umożliwiających kontrolę przedsiębiorców korzystających ze wsparcia w ramach tarczy. Zdarza się, że w wezwaniach do zwrotu środków PFR grozi nie tylko odsetkami, ale również ewentualnym postępowaniem karnym. Jest to tylko próba wymuszenia na przedsiębiorcach zwrotu otrzymanej dotacji poprzez próbę przestraszenia ich konsekwencjami finansowymi i odpowiedzialnością karną. Jeśli więc złożyłeś oświadczenie zgodne z prawdą, nie masz powodów do obaw. Sprawdź również, czy faktycznie złożyłeś oświadczenie, o którym wspomina w swoim piśmie PFR.
Jeżeli któryś z opisanych problemów dotyczy Twojej firmy, zachęcamy do kontaktu z naszą kancelarią. Posiadamy rozległe doświadczenie i praktyczną wiedzę związaną z tym jak podjąć skuteczną walkę bądź bronić się przed zarzutami PFR. Przeanalizujemy Twoją sytuację i przedstawimy szanse w potencjalnym sporze z PFR – kontakt@kancelariahojda.pl.
