W obecnej rzeczywistości dostęp do szeroko rozumianych treści pornograficznych nie stanowi wyzwania. Ba, niczym szczególnym nie jest nawet tworzenie takich treści samodzielnie w celach komercyjnych. Coraz cześciej dochodzi do rozpowszechnianie nagich zdjęć lub filmów innej osoby. Skoro tak się dzieje- to gdzie i w jakim zakresie wkracza prawo karne*?
Zgodnie z art. 191a Kodeksu karnego:
“§ 1. Kto utrwala wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej, używając w tym celu wobec niej przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu, albo wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej bez jej zgody rozpowszechnia,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.”
*tematyka jest znacznie szersza i obejmuje wiele powiązanych wątków. Niniejszy wpis ogranicza się do ogólnikowego omówienia cytowanego wyżej przepisu i zagadnienia, które dotyczy rozpowszechnianie nagich zdjęć lub filmów inne osoby.
Wizerunek nagiej osoby
Jak wskazuje się w literaturze przedmiotu:
“Przez pojęcie wizerunku należy rozumieć podobiznę człowieka, która pozwala na jego identyfikację. Naga osoba to taka, której intymne części ciała są odsłonięte i która jest co najmniej w połowie bez ubrania. W przypadku mężczyzn intymnymi częściami ciała będą pośladki oraz narządy płciowe, a w przypadku kobiet – piersi, pośladki oraz narządy płciowe.” (J. Lachowski [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, LEX/el. 2023, art. 191(a).)
Pojęcie wizerunku jest w kontekście omawianego przestępstwa kluczowe. Przedmiotem ochrony komentowanego czynu zabronionego jest bowiem wolność człowieka w zakresie dysponowania swoim wizerunkiem w związku ze sferą intymną. W konsekwencji, dla spełnienia znamion omawianego przestępstwa nie wystarczy utrwalenie nagości innej osoby. Oprócz tego, konieczne jest jednoczesne utrwalenie cech pozwalających na identyfikację danej osoby. W praktyce, najczęściej będzie to po prostu twarz, aczkolwiek równie dobrze może być to np. charakterystyczny tatuaż, czy blizna.
Przykładowo: nie wyczerpuje znamion omawianego przestępstwa podstępne utrwalanie intymnych części ciała człowieka znajdujących się pod ubraniem (np. umieszczenie aparatu fotograficznego na bucie i wsunięcie stopy między nogi stojącej obok kobiety noszącej spódnicę, która nie ma na sobie bielizny). W takim przypadku nie mamy do czynienia z wizerunkiem nagiej osoby.
Czynność seksualna, czyli co?
Przez pojęcie czynności seksualnej należy rozumieć obcowanie płciowe (klasyczne spółkowanie, obcowanie analne i oralne), a także każdą inną czynność seksualną, a więc taką, w którą ofiara jest zaangażowana erotycznie. Czynnością seksualną może być również masturbacja. Pokrzywdzony musi być uczestnikiem czynności seksualnej, a nie tylko jej obserwatorem (chyba że jest nagi i ten wizerunek jest utrwalany). Musi brać w niej czynny udział. Przepis mówi bowiem o osobie, która jest w trakcie czynności seksualnej.
Kiedy nie można utrwalać/rozpowszechniać nagiego wizerunku innej osoby?
W ogromnym uproszczeniu mówiąc: wtedy, gdy dana osoba nie wyraża na to świadomej i dobrowolnej zgody. W świetle powyższego przepisu nielegalnym będzie przykładowo zamontowanie ukrytej kamery w łazience/szatni w celu utrwalania nagości innej osoby. Doskonałym praktycznym przykładem dla zainteresowanych tematem, może być sprawa o sygn. akt IV KK 345/21. Cytując kluczowy fragment uzasadnienia wyroku:
“W realiach niniejszej sprawy, jak słusznie wskazuje Prokurator Generalny, szczegółowej analizy wymagała ocena prawna czynów, zarzucanych oskarżonemu A. B. w punktach od 4 do 25 oraz od 27 do 28. Wszystkie one polegały na utrwalaniu przez niego, za pomocą urządzenia nagrywającego, nagich wizerunków zawodników, których był trenerem. Odbywało się to w ten sposób, że po meczach, wykorzystując fakt przebierania się zawodników w szatni, podstępem – z ukrycia – nagrywał on filmy z ich udziałem, gdy rozbierali się, nie mając świadomości, iż ich nagi wizerunek jest utrwalany urządzeniem nagrywającym.”
Kluczowe jest w tym miejscu wyróżnienie, że wystarczy samo w sobie utrwalenie, czyli np. posiadanie zapisanego zdjęcia/filmu na telefonie. Nie jest konieczne dalsze rozpowszechnienie tego rodzaju treści. Przepis wprowadza bowiem alternatywę rozłączną – utrwalanie lub rozpowszechnianie.
Rozpowszechnianie nagich zdjęć lub filmów – jak to rozumieć?
Rozpowszechnianie wizerunku oznacza udostępnienie go bliżej nieokreślonemu kręgowi osób, doprowadzenie do takiej sytuacji, w której wizerunek będzie powszechnie dostępny, a więc dostępny dla każdego. Może to w praktyce polegać na udostępnieniu zdjęcia np. na portalu typu wykop.pl, 4chan, reddit, czy publicznej grupie Facebookowej. Zasadniczo chodzi o udostępnienie danej treści bliżej nieoznaczonej ilości osób. Dlatego dyskusyjnym jest wypełnienie znamion omawianego przestępstwa, jeśli treść została przesłana znajomej osobie. Analogiczne wątpliwości zachodzą w razie udostępnienia treści w zamkniętej grupie lub nawet niepublicznym profilu portalu takiego jak Facebook czy Instagram. Pewnym wyznacznikiem może być liczba znajomych/followersów. W uproszczeniu – im większe jest to grono, tym bardziej należy przychylić się do uznania takiego czynu za omawiane przestępstwo.
Czy zdjęcia lub filmy z ShowUp czy OnlyFans – można rozsyłać dalej?
Nie można. Dlaczego? Otóż, nawet jeśli autor/autorka danych treści dobrowolnie rozpowszechnia swój wizerunek na tego typu portalach w celach zarobkowych, to nie jest to równoznaczne ze zgodą na dalsze rozpowszechnianie. Aby móc legalnie rozsyłać takie treści, należy uzyskać wyraźną zgodę osoby utrwalonej na zdjęciach lub filmach.
Domowe porno, “nudesy” i inne
Tajemnicą poliszynela jest fakt, że wiele osób tworzy swoje własne treści pornograficzne. Niezależnie od tego, czy są to filmy nakręcone we dwoje, czy też ponętne zdjęcia “solo”, nie należy ich rozpowszechniać bez wyraźnej zgody drugiej osoby. Niestety, takie praktyki mają miejsce zwłaszcza w przypadku burzliwego rozstania, jest to swoisty odwet za bliżej nieokreślone krzywdy. Niezależnie od oceny moralno-etycznej, należy wprost stwierdzić, że taka forma rewanżu może doprowadzić do poniesienia odpowiedzialności karnej.
Jestem podejrzanym/oskarżonym o utrwalanie/rozpowszechnianie nagich zdjęć lub filmów – co robić?
Obrona w każdej sprawie karnej zawsze wymaga indywidualnej i szczegółowej analizy danego przypadku. Jeżeli organy ścigania typują Ciebie jako sprawcę opisywanego przestępstwa, niezwłocznie skontaktuj się z kancelarią – kontakt@kancelariahojda.pl – udzielimy fachowej pomocy.
Co zrobić, gdy ktoś rozpoczął rozpowszechnianie moich nagich zdjęć i filmów?
Pierwszą konieczną czynnością prowadzącą do ścigania sprawcy jest złożenie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa wraz z wnioskiem o ściganie. Zawiadomienie można złożyć pisemnie lub ustnie w najbliższej prokuraturze lub na najbliższym komisariacie. Niezależnie od wybranej formy, warto od razu do dołączyć wszystkie posiadane przez nas dowody w sprawie. Przykładowo, mogą to być wydruki zrzutów ekranu, że użytkownik X rozpowszechnił dane zdjęcie na portalu Y.
Czy mogę domagać się odszkodowania, za rozpowszechnianie moich nagich zdjęć lub filmów?
Warto również pamiętać, że w toku postępowania można dochodzić nie tylko ukarania sprawcy lub sprawców. Zgodnie z art. 46 Kodeksu karnego pokrzywdzony może domagać się odszkodowania, zadośćuczynienia lub nawiązki. Ponadto, dalszych roszczeń pieniężnych można domagać się również w toku procesu cywilnego o ochronę dóbr osobistych.
Jak wygląda odpowiedzialność małoletniego?
Sprawcami tego typu czynów bywają osoby małoletnie. Jeżeli osoba, która rozpowszechnia w sposób nieuprawniony intymne zdjęcia nie ukończyła 17 lat, nie będzie podlegać pod ustawę karną – innymi słowy nie popełni przestępstwa. Jednakże to wcale nie znaczy, że nie poniesie odpowiedzialności. W takiej sytuacji zastosowanie znajdą przepisy o postępowaniu w sprawach nieletnich.
Pomoc prawna
Jeżeli niniejszy artykuł dotyczy Twojego przypadku, zawsze warto zasięgnąć profesjonalnej pomocy. Pozwoli do ograniczyć do minimum Twój udział w postępowaniu oraz uniknąć dodatkowego stresu. Profesjonaliści będą w stanie ocenić fachowym okiem Twój przypadek i dobrać odpowiednią strategię procesową.
Skontaktuj się z nami – kontakt@kancelariahojda.pl / 695 139 135
