Pytanie “ile trwa proces przed sądem w Polsce?” jest elementem niemal każdej konwersacji z klientem. Niestety, jednoznacznej odpowiedzi brak. Czas trwania postępowania sądowego w Polsce zależy od wielu czynników. W dzisiejszym artykule wyjaśnię co wpływa na długość procesu.
Szybkość procesu zależy od sądu i sędziego!
Praktyka pokazuje, że istotnym czynnikiem w zakresie szybkości postępowania, jest konkretna jednostka organizacyjna i osoba zajmująca się sprawą. Z doświadczenia kancelarii wynika, że najdłużej trwają postępowania w Warszawie oraz Poznaniu. Natomiast bardzo pozytywnie należy ocenić tempo działania np. Sądu Okręgowego we Wrocławiu. To właśnie w tym sądzie udało się przeprowadzić całe postępowanie rozwodowe w zaledwie 6 tygodni (!).
Oczywiście, sporo zależy też od konkretnego sędziego, który zostanie przydzielony do sprawy. Nawet w świetnie zorganizowanym sądzie można trafić np. na sędziego, który jest akurat na długim urlopie, czy zwolnieniu chorobowym. Nie jest również żadną tajemnicą, że konkretne decyzje procesowe podejmowane przez sędziów mają istotne znaczenie dla czasu trwania postępowania. Prosty przykład: krótko przed zamknięciem rozprawy jedna ze stron zgłasza wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego. Wielu sędziów uzna taki wniosek za oczywiście spóźniony i bez mrugnięcia okiem wyda postanowienie o pominięciu. Natomiast znajdą się również sędziowie, którzy taki wniosek uwzględnią, co przedłuża proces o kilka-kilkanaście miesięcy. Z uwagi na to trudno konkretnie odpowiedzieć na pytanie “ile trwa proces przed sądem w Polsce?”! Bo to zależy od wielu czynników.
Czy postępowanie dowodowe wpływa na długość procesu?
Im więcej czynności dowodowych należy przeprowadzić, tym dłużej potrwa postępowanie. Jest to stwierdzenie w szczególności aktualne, jeśli niezbędne jest np. zasięgnięcie opinii biegłego. Czas oczekiwania na opinię biegłego wynosi średnio kilka miesięcy. Podobnie będzie w przypadku konieczności przesłuchania kilku-kilkunastu świadków. Na jednej rozprawie rzadko przesłuchuje się więcej niż 3-4 świadków, stąd ilość rozpraw należy stosownie zaplanować. Może też dojść do niestawiennictwa świadka – np. z uwagi na chorobę albo nieprawidłowe zawiadomienie.
Zachowanie przeciwnika procesowego
Istotna jest również postawa drugiej strony postępowania, w szczególności w postępowaniu cywilnym. W wielu typowych sprawach o zapłatę, w pierwszej kolejności wydawany jest nakaz zapłaty. Jeśli pozwany nie zaskarży w terminie nakazu zapłaty, staje się on prawomocny i zasadniczo proces dobiega końca. Natomiast jeśli pozwany odpowiednio zareaguje, proces toczy się w tzw. trybie zwyczajnym. Nie sposób przy tym przewidzieć, w jaki sposób przeciwnik podejdzie do sprawy. Czy będzie kwestionował całość roszczenia, czy tylko jego część? Czy uzna zasadność roszczenia, ale będzie kwestionował jedynie wysokość? A może uzna roszczenie w całości i będzie polemizował jedynie co do kosztów procesu? Równie dobrze, możemy trafić po prostu na złośliwego przeciwnika, który wszelkimi metodami będzie przedłużał postępowanie. Loteria.
A jeśli postępowanie trwa zbyt długo? Co mogę zrobić?
Odpowiedź jest prosta – możesz złożyć skargę na przewlekłość postępowania. Jednak najpierw konieczne jest wyjaśnienie na czym właściwie polega przewlekłość postępowania. Oczywistym jest, że każdy kto jest stroną sporu sądowego chciałby uzyskać szybkie rozstrzygnięcie. Czasami od wyroku w danej sprawie wiele zależy – przykładowo, jeśli wyrok w sprawie karnej jest potrzebny do uzyskania odszkodowania. Spory sądowe z istoty rzeczy nie trwają krótko, co często wynika z konieczności szczegółowego wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności. Liczne procesy są po prostu złożone i skomplikowane. Co jednak, jeżeli Twój proces trwa przed sądem w Polsce stanowczo zbyt długo, a wydaje się być prosty?
Prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki
Postępowanie sądowe powinno być przeprowadzone w sposób dokładny i wyczerpujący. Jednocześnie, proces powinien trwać tylko tyle, aby wyjaśnić istotne okoliczności faktyczne i prawne. W tym zakresie, kluczowa jest ustawa z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratura i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.
“W postępowaniu dotyczącym przewlekłości postępowania sąd, który rozpoznaje zasadność skargi, zobowiązany jest zbadać terminowość i prawidłowość czynności podejmowanych przez sąd. Oceniając zasadność skargi, konieczne jest ustalenie charakteru sprawy, stopnia faktycznego i prawnego jej skomplikowania oraz jej znaczenia dla strony, która wniosła skargę. Sąd powinien również ocenić zachowania stron tego procesu, w szczególności tej strony, która wniosła skargę na przewlekłość postępowania. Z tych powodów skarga powinna wskazywać na faktyczne czynności bądź zaniechania sądu, które – zdaniem skarżącego- spowodowały przewlekłość postępowania.” ( postanowienie SN z 5 czerwca 2007 roku, III SPP 16/07).
Kiedy ma miejsce przewlekłość postępowania?
Jak zwykle – wszystko zależy od konkretnych okoliczności. Natomiast w ogromnym uproszczeniu można powiedzieć, że jeżeli w Twojej sprawie minęło 6-12 miesięcy od ostatniej czynności procesowej, to warto zacząć rozważać złożenie skargi.
Kto i kiedy może złożyć taką skargę?
Uprawnionym do wniesienia skargi jest przede wszystkim strona sprawy sądowej. Skargę należy złożyć do sądu, w którym toczy się postępowanie dotknięte przewlekłością. Sąd ten jest obowiązany przekazać skargę sądowi wyższej instancji (np. sąd rejonowy przekazuje skargę sądowi okręgowemu).
W kwestii terminu, trzeba pamiętać o jednym – skargę można złożyć tylko i wyłącznie w toku postępowania. Nie można więc założyć, że najpierw skończymy jedno postępowanie, a wtedy zajmiemy się przewlekłością. Taka chronologia wydarzeń jest jednoznaczna z odrzuceniem skargi.
Ile wynosi opłata za skargę na przewlekłość?
Zasadniczo skarga na przewlekłość podlega opłacie w wysokości 200 zł. Istnieją jednak wyjątki. Jeśli jesteś zwolniony z kosztów sądowych (np. jako powód w sprawie o alimenty, czy w sprawie pracowniczej), to zwolnienie to obejmuje również opłatę od skargi na przewlekłość.
Co powinna zawierać skarga na przewlekłość?
- żądanie stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie, której skarga dotyczy
- przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie
- żądanie wydania sądowi rozpoznającemu sprawę podjęcia odpowiednich czynności
- zasądzenia pieniężnej od 2 000 do 20 000 złotych.
Odszkodowanie za przewlekłość postępowania
W przypadku uznania przez sąd skargi za zasadną, przysługuje Ci zryczałtowane odszkodowanie w wysokości nie mniejszej niż 2000 zł. Górna granica odszkodowania wynosi 20.000 zł. Wysokość odszkodowania zależy m. in. od przyczyn przewlekłości, charakteru danej sprawy, czy postawy stron postępowania.
Czy warto składać skargę na przewlekłość postępowania?
Zdecydowanie tak, choć nie w każdym przypadku. Przed złożeniem skargi najlepiej zapoznać się z całokształtem akt sprawy w odpowiednim sądzie, aby mieć pełną wiedzę co właściwie dzieje się w danym procesie. W razie wątpliwości, fotokopie akt należy przekazać radcy prawnemu lub adwokatowi celem wstępnej analizy zasadności złożenia skargi. Dobrze skonstruowana skarga skutkuje takim wyrokiem jak poniżej:
Postępowanie sądowe trwa zbyt długo
– tak można podsumować argumentację Sądu Okręgowego w Płocku. Poniżej fragment uzasadnienia postanowienia:
“Skarżąca upatruje przewlekłości postępowania w tym, że pomimo półtora roku trwania postępowania sprawa nie została merytorycznie rozstrzygnięta, a od roku w sprawie nie została podjęta jakakolwiek czynność, pomimo braku oczekiwania na wykonanie jakichkolwiek czynności przez osoby trzecie.
W ocenie Sądu Okręgowego powyższe zarzuty są uzasadnione. Bez wątpienia nastąpiło nieuzasadnione opóźnienie w merytorycznym rozpoznaniu sprawy od chwili wydania postanowienia o zabezpieczeniu alimentów, tj. od dnia 13 września 2022r. Od tego czasu minął bowiem okres ponad roku, a pomimo tego w sprawie nie została podjęta jakakolwiek czynność, nie został wyznaczony termin rozprawy, nie zostały rozpoznane wnioski dowodowe. Wcześniejsze etapy postępowania także nasuwają wątpliwości. W sprawie nie ma żadnego potwierdzenia doręczenia stronie powodowej odpisu odpowiedzi na pozew, a fakt ich doręczenia kwestionowany był w toku postępowania. Jednakże uznać należy, że do dnia 13 września 2022r. zwłoka w czynnościach nie miała charakteru rażącego. Należy też podkreślić, że wniosek o zabezpieczenie alimentów Sąd uwzględnił w całości.
Stwierdzenie przewlekłości, we wskazanym okresie, nastąpiło wobec braku czynności zmierzających do końcowego rozpoznania sprawy. Zwłoka w czynnościach, która wystąpiła jest nadmierna. Ma bowiem charakter rażący, nie znajdujący uzasadnienia w okolicznościach sprawy. Nawet jeśli przyczyną byłyby problemy kadrowe związane z brakami w obsadzie stanowisk sędziowskich, nie mogą być okolicznościami usprawiedliwiającymi przewlekłość postępowania.”
Kancelaria – skarga na przewlekłość
Jako radca prawny nie umiem jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie “Ile trwa proces przed sądem w Polsce?”. Przebieg postępowanie sądowego jest indywidualny i może trwać nawet kilkanaście miesięcy. Dlatego, jeśli uważasz w Twojej sprawie zachodzi przewlekłość postępowania, opisz swój przypadek w wiadomości mailowej – kontakt@kancelariahojda.pl
